18 Jeltoqsan, 2014 NEWS
Álemdik statıstıka: Qazaq neden ozyp, neden tozyp júr?
Jan Ko men Bendjamın Dızraelı «Statıstıka – jalǵan ǵylymdardyń ishindegi eń dáldisi», «ótiriktiń 3 túri bolady: ótirik, arsyz ótirik jáne statıstıka» dep sheshse...
Jan Ko men Bendjamın Dızraelı «Statıstıka – jalǵan ǵylymdardyń ishindegi eń dáldisi», «ótiriktiń 3 túri bolady: ótirik, arsyz ótirik jáne statıstıka» dep sheshse de, biz statıstıkaǵa kóp júginemiz. Sózderimizdi dáleldep, aıqyndaý maqsatyndaǵy ómirimizdegi statıstıkanyń róli aıtarlyq úlken. О́zimiz sol ınfografıkanyń qalaı alynyp, qandaı krıterııler boıynsha esepteletinin túsinip, tolyq baıybyna barmasaq ta, aýyz shýlatyp aıtyp júremiz. Mine, biz de táýelsizdiktiń 23 jyldyǵy qarsańynda elimizdiń álemdik statıstıkadaǵy kórsetkishterine kóz júgirttik. (Qajet kezde tabylmaı qalatyn bul maǵlumattardy jeke paraqshaǵa nemese kompıýterlik ústelge saqtap qoıyńyzdar). Ne deýge bolady? Qýanǵanym men jylyǵanym birdeı...
Alǵashqy keste: Álem deńgeıindegi Qazaqstan Top-10.
| Orny | Maqtanysh | Kúıinish |
| 1 oryn | Volfram, barıt jáne myryshtyń qory. Jan basyna shaqqandaǵy mıneraldy shıkizat resýrsy (halqymyzdyń azdyǵy osydan bilinedi). Ýrandy óndirý (2014 j - 22,8 mln tonna). Ortalyq Azııa boıynsha meshitterdiń sany. | 10-14 jas aralyǵyndaǵy balalardyń sýısıd kórsetkishi. О́kpe obyryna shaldyǵý men ólim kórsetkishi (qazaqstandyqtardyń 70% dárigerge obyrdyń 3-4 satysynda keletindigi sebepti). JIО́ birligindegi parnıktik gazdyń bólinýi. |
| 2 oryn | Kúmis, Fosfor jáne hrom rýdasynyń qory. Bıdaı óndirý kólemi (Alaıda, astyq túsimi (ýrojaı) boıynsha 142 oryn). Ýran qory. | Azııadaǵy mıllıarderler sany (halyqtyń jaǵdaıymen salystyrǵanda, muny kemshilik dep kóremin). TMD boıynsha brýsellez aýrýyna shaldyǵý. Bıznestegi qaýip-qater deńgeıi (Islandııadan keıin). Eýropa men Ortalyq Azııadaǵy ekologııalyq lastanǵan el. |
| 3 oryn | Beıbit atomdy shyǵarý jáne óndirý. Flıýorıd jáne mystyń qory. XXI ǵ I onjyldyǵyndaǵy 25 serpindi ekonomıkalyq elderdiń ishinde. | Sýısıd sany. Ortasha eseppen ár saǵat saıyn Qazaqstandaǵy bir azamat óz erkimen ómirmen qoshtasady (keı derekterde 10 oryn dep kórsetilgen). 100 myń adamǵa shaqqandaǵy polıseıler sany (bul AQSh-tan eki ese, Qytaıdan 2,5 ese artyq). Túrmede otyrǵandardyń sany (túrmede týberkýlezben aýyratyndardyń sany jalpy esepten 40 ese kóp). Qaıǵyly oqıǵa men travmalardan ólý kórsetkishi. |
| 4 oryn | Qorǵasyn jáne molıbden qory. Uıaly baılanys abonentteriniń sany. | |
| 5 oryn | Úndi shaıyn paıdalaný (shaıqor halyq ekenimiz jasyryn emes, bir adamǵa jylyna 1,5 kg shaı keledi). | Shetel asyrap alatyn balalardyń sany (jylyna 800 baladaı). 25-45 jastaǵy erkek temeki shegýshiler sany (ulttyq zertteý nátıjesi boıynsha 11-60 jas aralyǵyndaǵy shylym shegýshiler sany halqymyzdyń 30% qurady). |
| 6 oryn | Tabıǵı resýrstardyń qory (Ǵalymdardyń esepteýinshe, jer qoınaýyndaǵy kenniń quny 10 trıllıon AQSh dollaryn quraıdy. Alaıda, onyń 50%-n da paıdalanyp jatqanymyz joq, sol statıstıka boıynsha). Altyn qory. Egindik nemese shabyndyq kólemi (36 mln ga). | |
| 7 oryn | Damý tempiniń kórsetkishi. | 18 eýropa elderiniń arasynda týberkýlezdyń joǵarǵy deńgeıde keń taralýy. |
| 8 oryn | Temir rýdasynyń jalpy qory. Álemdegi eń baı memleket (resýrs boıynsha). Kómir qory. | Alkogoldy zattardy tutyný (narkologtardyń aıtýynsha, sońǵy 3 jylda ishkish-balalardyń sany 10 ese, jasóspirimderdiń sany 2 ese artqan). Ortalyq Azııa boıynsha 1 oryndy ıelendik. |
| 9 oryn | Jer kólemi. Mıgranttardyń jalpy sany. | |
| 10 oryn | Medısınalyq kadrmen qamtý deńgeıi. | Álemdegi eń tómengi valıýta. |
Ekinshi keste: Qazaqstannyń álemdegi jalpy jaǵdaıy.
| Alatyn orny | Barlyq elder sany | Kórsetkish ataýy |
| 12 | Munaı qory | |
| 14 | 177 | Saýattylyq deńgeıi |
| 20 | Gaz qory | |
| 28 | 193 | Elektrondyq úkimettiń damýynyń damý reıtıngisi |
| 35 | 185 | Bilim berý reıtıngisi |
| 36 | 65 | Benzınge qoljetimdilik reıtıngisi |
| 38 | 148 | Jelilik ázirlik |
| 40 | Álemdik esporttaýshylar kórsetkishi | |
| 42 | 103 | Patenttik belsendilik reıtıngisi |
| 43 | 135 | Elektroenergııany qoldaný |
| 44 | 178 | Salymdyq tólemderdiń ońaılyǵy |
| 49 | 94 | Avtomobılızasııalaný |
| 49 | 190 | JIО́ kórsetkishi |
| 50 | 144 | Jahandyq básekelestikke qabilettilik |
| 52 | 148 | Genderlik teńdik |
| 53 | 166 | Aqparttyq-baılanys tehnologııalar damýy |
| 53 | 60 | Zeınetke shyqqannan keıingi ómir súrý uzaqtyǵy |
| 55 | 142 | Damý, órleý reıtıngisi |
| 57 | 109 | Azyq-túlik qaýipsizdiginiń ındeksi |
| 61 | 190 | Telefondyq baılanys |
| 64 | Adam ólimi tirkelgen avto-kólik oqıǵasy sany | |
| 65 | 124 | Terrorızm |
| 66 | 135 | Qaıyrymdylyq kórsetý reıtıngisi |
| 66 | 167 | Internet jelisiniń jyldamdyǵy (5,44 Mb/s) |
| 67 | 179 | Ekonomıkalyq azattyq reıtıngisi |
| 67 | 168 | JUО́ |
| 69 | 91 | Ǵylymı-zertteý jáne tájirıbelik óńdeý |
| 70 | 187 | Adam potensıalynyń damý reıtıngisi |
| 71 | 99 | Zańdyq qadaǵalaý kórsetkishi |
| 73 | 146 | Ekonomıkalyq bilim |
| 74 | 80 | Ananyń bosanýy úshin qolaıly memleketter tizimi |
| 76 | 189 | Internettiń damý reıtıngisi |
| 79 | 143 | Innovasııa reıtıngisi |
| 82 | 187 | Jahandaný |
| 84 | 178 | Ekologııalyq tıimdilik reıtıngisi |
| 88 | 140 | Týrızm |
| 91 | 195 | Ǵylymı-zertteý belsendiligi |
| 94 | 138 | Álemdik saýda kórsetkishi |
| 97 | 194 | Ýrbandaný |
| 103 | 162 | Beıbitshilik reıtıngisi |
| 107 | 195 | Halyq sanynyń ósýi |
| 111 | 178 | Jahandyq qabiletsizdik |
| 119 | 151 | Qýanysh, baqyt kórsetkishi (ondaı da bar) |
| 119 | 193 | Sábı ólimi |
| 125 | 153 | Bilim berýge bólinetin shyǵyn kórsetkishi |
| 126 | 174 | Jemqorlyqtyń taralýy |
| 130 | 151 | Qoǵam turaqtylyǵy |
| 136 | 187 | Densaýlyq saqtaýǵa bólinetin shyǵyn kórsetkishi |
| 138 | 194 | О́mir uzaqtyǵy |
| 138 | 219 | Aldyn ala óltirý reıtıngisi (qasaqana jasalǵan ólim) |
| 143 (avtorıtarlyq rejim) | 167 | Demokratııa kórsetkishi |
| 187 | 197 | BAQ bostandyǵy (sóz bostandyǵy) |
Ǵalymdardyń statıstıka týraly aıtqanyn aqıqatqa balap, bul statıstıkaǵa sensek, jalpy jaǵdaıymyz jaqsy sııaqty. Biraq, sóz bostandyǵy, sýısıd, demokratııadaǵy kórsetkishterdi qarap qarnyń ashady. Al, siz ne túıdińiz?
Quralaı Isaeva
Qate tapsańyz, qajetti bólikti tańdap ctrl+enter basyńyz.
Pikir qaldyrý
pikir