04 Qarasha, 2012 NEWS
Qarajorǵa – túrki halyqtarynyń eń kóne bıi ekeni anyqtaldy
Qazaqtyń Qarajorǵa bıiniń túrki halyqtarynyń eń kóne bıi ekeni anyqtaldy
Qazaqtyń Qarajorǵa bıiniń túrki halyqtarynyń eń kóne bıi ekeni anyqtaldy
"Qamshy"
silteıdi
Qazaqtyń qarajorǵasynyń tarıhynyń 2500 jyl áride jaqtany, onyń shyǵý tórkininiń kóne túrkilerde, atap aıtqanda saqtar, úısinder men ǵundar kezinde ekeni ortaǵa shyqty. Muny Qytaıdyń Gansý ólkesi Qarataý óńirinde 1970-shi jyldarda tabylǵan petroglıfter aıǵaqtaýda.
Bı bılegen adamdardyń basyndaǵy shoshaq baskıim men onyń tóbesine taǵylǵan úki de bizdiń salt-dástúrge jaqyn ekenin kórsetedi.
Qytaıdaǵy «Shyńjań qoǵamdyq ǵylymdary» jýrnalynyń bas redaktory, mádenıettanýshy, professor Iаsın Qumarulynyń aıtýynsha, Qarataý petroglıfterindegi bı keskinderi tóńiregindegi arheologııalyq derekter, tarıhı jazbalar jáne sýretti salý tásili jáne ondaǵy beınelengen mádenıet úlgileri sııaqtylarǵa súıene otyryp, Jango zamanynan Han dınastııasy dáýirine (b.z.b. 475 j. – b.z. 220 j.) deıingi Saqtardyń, Iúzlerdiń (Núkis), Úısinderdiń nemese Ǵundardyń týyndylary dep tujyrymdaýǵa bolady. (http://www.baq.kz/diaspora/122 )
Keńestik kezeńde Qazaqstanda umyt qalǵanymen qarajorǵa bıi Qytaı, Mongolııa jáne Túrkııa syıaqty elderde turatyn shetel qazaqtarynda áli de jalǵasyp kele jatqan bı. Túrkııada sonshama kóp bıleıtin halyq. Tipti jas kezimizde “qarajorǵa bilmegen jigitke qyz berilmeıdi” degen uǵym qalyptasqan.
Onyń negizgi mýzıkasy dombyramen oryndalady. Bul mýzıka Túrkııalyq zertteýshiler tarapynan baqsy mýzıkasy retinde emdik qasıeti bar dep qasterlenýde. Mine sondyqtan “TÚMATA” dep qysqasha atalatyn Túrki halyqtarynyń mýzıkalaryn zertteý ortalyǵy osy mýzıka-kúıdi keıbir aýrýlarǵa shıpa retinde qoldanýda.
1952 jyly Túrkııaǵa kelip ornalasqan qazaqtardyń atalary 1960 jyldary Altaıdan kelgen jigit Qaraoǵlan (Qarajigit) degen kınoda rol alǵan edi. Sol kıno úshin qazaqtar arnaıy kıiz úı de jasap bergen. Qazaqtyń shapan, kereı tymaq, meshpet syndy ulttyq kıimderi sonda qoldanylǵan. Fılmniń bir epızotynda qazaqtar qarajorǵa bıin de oınap bergen edi. Sol fılmde qarajorǵa kúıin dombyrasymen tartyp otyrǵan Qazaqstanda taekvondo sportynyń negizin salǵan marqum Mustafa О́ztúriktin ákesi Qáben qajy bolatyn.
Sonymen qoryta aıtqanda qarajorǵa bıiniń túrki halyqtarynyń 2500 jyldyq tarıhy bar eń kóne bıi dep aıta alamyz. Saqtar, úısinder jáne ǵundar sekildi kóne túrkilerdiń mádenıetiniń kóp jaqtarynyń búginde tek kóshpeli mádenıetti sońǵy dáýirlerge deıin jalǵastyryp kelgen qazaq, qyrǵyz, bashqurt syndy halyqtarda ǵana saqtalyp kelgeni málim. Al solardyń ishinde kóne túrkilerdiń bıi qarajorǵa bolsa, tek qazaqtar arqyly HHI ǵasyrǵa jetip otyr.
Ábdiýaqap Qara
Qate tapsańyz, qajetti bólikti tańdap ctrl+enter basyńyz.
Pikir qaldyrý
pikir