Táýeldi aqparat, únsiz bılik... Reseı qazaqtyń ultshyldyǵynan ǵana ımenedi

Búgingi kúni elimizdiń aqparattyq qaýipsizdigi qanshalyqty dárejede qamtamasyz etilýde? Reseı Prezıdenti Vladımır Pýtınniń Selıgerdegi jastarmen kezdesýinen keıin osy suraqtyń ózektiligi artqandyǵy baıqalady.

Birinshiden, Pýtınniń kórshi memleketterdiń tarıhynan eshteńe bilmeıtindigi tań qaldyrady. Pýtın kásibı tarıhshy emes, onyń ózge elderdiń tarıhyn bilýi mindetti de emes shyǵar. Alaıda bul orys jáne shet tilderinde Qazaq memlekettigine qatysty aqparattyń azdyǵyn nemese mardymsyzdyǵyn kórsetpeıdi me? Biz ózimiz aqparatty álemniń ártúrli bóliginen alý múmkindigine ıemiz. Al biz týraly tolyqqandy aqparattyń bar joǵyna osy ýaqytqa deıin nazar aýdarmaı kele jatyr ekenbiz.

Ekinshiden, Pýtınniń jastarmen kezdesýinde Qazaqstanǵa qatysty qoıylǵan suraqtyń ózi naqty aqparattyń bolmaýynan týyndaǵanyn kórsetedi. «Qazaqstannyń ońtústiginde – Reseıge qarsy ultshyldyq oılar aı sanap artyp keledi», - dedi suraq qoıǵan qyz. Bul aqparat qaıdan alynǵan? Nege Qazaqstannyń ońtústigi? Bul qaı jerden alynǵan aqparat? Qandaı ultshyldyq? Naqty kimniń eńbekterinen kórinis tapty? Taǵy da belgisiz. Bul ultshyldyqtyń nátıjesinde slavıan ulttaryna qysymdyq kórsetkender bar ma eken? Olar kimder? Eger bul sózderdiń astarynda «Ańyz adam» jýrnalynyń mańynda bolǵan oqıǵalar dep qabyldasaq, bul oqıǵalarda ózge ulttarǵa qysymdyq jasaý emes, qazaqtyń ulttyq múddesin qamtamasyz etý jatqandyǵyn baıqaımyz. Dál osy ispettes oqıǵa Reseıdiń Tatarstanynda da oryn alǵan joq pa edi? Tatar otbasynyń ókilderi Reseıdegi biryńǵaı testileýdi tatar tilinde júrgizýi qajettiligine baılanysty shaǵymyn Reseı Joǵary Soty joqqa shyǵaryp, orys tiliniń jalǵyz memlekettik til ekendigine arqa súıedi emes pe? Elimizdegi memlekettik tildiń mártebesine baılanysty sheshilmeı otyrǵan túıinderdi sheshýge degen ynta fashızmmen teńestirilýi múmkin emes. Bul baryp turǵan ábestik. Nemese Reseıdegi ataqty «skınhedter» qozǵalysyn biz Kremldiń resmı pozısııasy dep qabyldap otyrǵanymyz joq qoı. Onda nege Kreml bul máseleni ultshyldyq qataryna jatqyzady?

Úshinshiden, Selıger kezdesýinen keıin qazaqstandyq aqparat quraldary da, olardyń reseılik áriptesteri de Qazaqstan basshylyǵynyń resmı kózqarasy Eýrazııalyq ekonomıkalyq odaqtan shyǵý dep jar saldy. Bul aqparat qanshalyqty dárejede shyndyqqa janasady? Birinshiden, Nursultan Nazarbaev bul málimdemeni Pýtınniń Selıger kezdesýine deıin jasaǵan bolatyn. Iаǵnı bul sózderdi naqty Pýtınniń Selıgerdegi sózine qarsylyq dep qarastyrýǵa bolmaıdy. Ekinshiden, Prezıdentimiz óz málimdemesinde Qazaqstannyń basty qundylyǵy táýelsizdik ekendigin jáne bul táýelsizdikke qaýip tóndiretin qurylymdarǵa múshe bolmaıtyndyǵyn aıtqan. Atap aıtsaq, Elbasy Eýrazııalyq ekonomıkalyq odaq el egemendigine nuqsan keltirse Qazaqstan mundaı birlestikten bas tartatyndyǵyn basyp aıtqan bolatyn. Bul logıkaǵa sıymdy saıası oı. Munda Reseıge nemese Eýrazııalyq odaqqa qarsy keletin túıin joqtyń qasy. Halyqaralyq quqyq turǵysynan bul ár memlekettiń egemendi quqyǵy. Sondyqtan bul máseleni dabyra qylýdyń da qajeti joq. Bul dabyranyń paıda bolýyna yqpal etken taǵy da resmı bıliktiń únsizdigi. Eger resmı Astana Selıgerdegi jastarmen bolǵan kezdesýdegi aıtqan Kreml tujyrymdamalaryna óz kózqarasyn bildirgende mundaı suraq tipti týyndamas edi. Iаǵnı resmı bıliktiń aqparattyq únsizdigi shyn máninde týyndap jatqan saıası saýaldardy sheshýge daıyn emes ekendigin kórsetse kerek.

Tórtinshiden, sońǵy ýaqytta Ýkraına, Abhazııa, Osetııa, Grýzııada bolǵan oqıǵalardy saralaı kele, bizdiń aqparattyq keńistigimizde Reseı nemese reseıshil aqparat quraldarynyń basymdyǵyna kóz jetkizýimizge bolady. Iýshenkonyń tusynda Ýkraına ekonomıkasy óte keń kólemdi jetistikke jetkenine qaramastan ony halyq jaýy retinde kórsetý saıasaty júzege asyryldy, al jemqorlyqty jeńip, memlekettik basqarýdy jańa bıikke kótergen Mıhaıl Sakashvılıdi jemqor, al ol Konstıtýsııalyq tártipti qalpyna keltirý maqsatynda júrgizgen soǵysy syrtqy agressııa retinde kórsetildi. Dál osy sekildi NATO agressııashyl saıası blok, al NATO músheleri álemdik basymdyqqa ıe bolýǵa múddeli ımperıalıstik elder sekildi sýrettelip keledi. Bul rıtorıka Keńester odaǵy men batystyq blok arasyndaǵy daýǵa uqsaıtyndyǵyn bylaı qoıǵanda Qazaqstan úshin qandaı paıda beretindigi daýly másele. Jaraıdy, Reseı bul aqparatty óz múddesine qoldanyp «ulyreseılik shovınızmdi» oıatý úshin, ulyreseılik rýh pen jalǵan patrıotızmdi qozdyrý arqyly tıimsiz saıasatyn aqtaý úshin júzege asyrdy delik. Al Qazaqstanǵa munyń ne keregi bar? Orys jek kóretin ultty qazaq ta jek kórýi kerek pa sonda, joq álde qazaqtardyń oı-pikiri, reseılikterdiń oı-pikirimen ushtasýy qajet pe? Nege? Osy tusta atalmysh máselege qatysty Qazaqstannyń resmı aqparat kózderi mardymdy eshteńe aıtpady. Tipti uzaq ýaqyt úndemestik saqtady. Sonda Qazaqstannyń aqparattyq keńistigine qojaıyndyq etýshi tipti Qazaqstannyń resmı aqparat kózderi de emes, Reseılik bolmaǵan jaǵdaıda orysshyl basylymdar bolǵany ma? Al bul qanshalyqty dárejede ulttyq múddemizge sáıkes keledi? Búgingi kúni Reseı baspasózin belgili jýrnalıst Vladımır Poznerdiń ózi propagandalyq qural, ıaǵnı ýaǵyzdaýshy element dep baǵalap otyr. Bul neni bildiredi? Bul Reseılik bılik buqaralyq aqparat quraldaryn óz múddesine paıdalanyp otyr degendi meńzese kerek. Al bul jaǵdaıda óziniń derbes aqparattyq keńistigi joq qandaı memleket óz múddesin qorǵap qala alady? Eshqandaı. Sebebi, memlekettik egemendik aqparattyq qaýipsizdikten bastaý alady.

Shyńǵys Ergóbek

 “Qamshy” silteıdi