Bir mıllıon oralman – bir mıllıon áskerińiz, Nureke!

Mártebeli Prezıdent!

Men Nurǵalı, Sizdi halyq bar yqylasymen referendým ótkizip, tuńǵysh ret Prezıdent etip saılaıtyn 1991 jyldyń kókteminde,  Ileniń Qytaıǵa qarap jatqan arǵy betinde týyppyn. Esimdi bilgennen aýyl úlkenderiniń «qazaqtyń patshasy Nazarbaı Qazaqstandy Sábetten bólip alypty»,  «Alys-jaqyn memleketterdiń bárine qoldaryńdaǵy qazaqty jiberińder dep hat joldapty», «Tutas qazaqqa elge oralyńdar dep jar salypty» dep aýyzdarynan ylǵı da sýy quryp otyratynyn estip óstim. Ondaı aqjarma sóz Sizdiń 1992 jyly ótken Dúnıejúzi qazaqtary quryltaıynda jasaǵan «Qushaǵymyz baýyrlarǵa ashyq!» atty baıandamańyzdan dúnıeniń tórtburyshyna taraǵan sharapaty bolýy kerek. Iá, siz baıandamańyzda: «О́tken jyly Túrkııaǵa sapar kezinde Stambýl áýejaıynda jınalǵan aǵaıyndardyń «Aqsarbas!», «Aqsarbas!» - dep qol jaıyp, birden úsh aqsarbas shalǵany bizdi qatty tebirentti», - depsiz.

Sizge baǵyttalǵan rızalyq, qolpash sózderdi, aq jarma tilek pen rııasyz alǵystardy men sııaqty shetelde týyp-ósken qazaq balasynyń kez kelgeni estigeni anyq. Sebebi Qazaqstan táýelsiz el bolyp, kók týy kókte jelbiregen sátte qaı qazaq bolsa da bir-bir aqsarbas aıtty, a qudaılap, aq patshasyn Siz dep tanydy. Sibirdiń saǵasyndaǵy, О́lkeniń tórindegi, Táńir taýdyń arǵy-bergi bókterindegi, tipti súıegi Altaıdan Gımalaı asqansha aq jońqa bolyp shashylsa da, Anadolyǵa jetken, sóıtip jasyl qurlyqqa shashyraı taralǵan Eýropa qazaǵy da ár duǵasyna sizdiń esimińizdi qosyp, Alladan tileýińizdi tiledi. Ol qolpash pen tileýdiń, ol alǵys pen ardaqtaýdyń astarynda Sizdiń moınyńyzǵa artylǵan úlken amanat bar edi. Qazaqtyń birligi men bekemdigine, ult bolyp uıysýyna, memleket bolyp damýyna Siz bastaǵan qadamdar adastyrmaı jetkizedi degen senim bar edi.

Iá, Siz qazaqtyń senimin aqtaýǵa kúsh-jigerińizdi aıamadyńyz.

 Birinshi: San ǵasyrdan beri qanshama qan tógilip, Siz ben bizge jáne erteńgi urpaqqa jumaq meken bolsyn dep babalar janyn pıda etken, ushqan qustyń qanaty talatyn Altaı men Atyraý arasyndaǵy ata qonysymyzdyń shekarasyn azýy alty qarys kórshi memleketterdiń basshylaryn moıyndatyp bekittińiz;

Ekinshi: Alty alashqa at ozdyryp, ózińiz basshysy bolyp otyrǵan Dúnıejúzi qazaqtary qaýymdastyǵy arqyly qandastarymyzdy elge shaqyrdyńyz, bes ǵasyrdan beri bytyrap ketken qazaqtyń basyn qostyńyz; Bul – Sizdiń qazaqtyń tasqa basqan tarıhyna altyn árippen jazylatyn eń uly eńbegińiz dep bilemin.

Úshinshi: El men jerdi ýlaǵan ıadrolyq qarýdan bas tarttyńyz, tutas álemdi, alpaýyt memleketterdi beıbitshilikke shaqyrdyńyz;

Tórtinshi:  Siz Arqa tósine arý qala Astanany saldyrdyńyz. Árıne, Astananyń abyroıy arýlyǵynda emes, qazaqtyń ortalyqtan boı kótergen ordasy bolǵandyǵynda;

Besinshy: О́zińizdiń jol ashýyńyzben, siz taǵaıyndaǵan «Bolashaq» stependııasy arqyly jastarymyz shetelderdegi mańdaı aldy oqý oryndarynda bilim alyp, el ıgiligine jumys isteýde. Sondaı-aq, Nazarbaev atyndaǵy mektepter jelisi, ýnıversıtet jáne bilim ortalyqtary ozyq bilim ıeleri men sapaly mamandar daıarlaýǵa bar kúshin salyp jatyr.  

Altynshy: Bastysy biz Prezıdenti ǵana emes, Júz toqsannan astam memleketter tarapynan moıyndalǵan táýelsizdigi, Memlekettik nyshandary – Memlekettik týy,  Ánurany, Eltańbasy bar,  Ulttyq valıýtasy, Konstıtýsııasy bar memleketpiz jáne beıbit hám turaqty ekonomıkasy qalyptasqan eldiń azamaty bolyp ómir súrýdemiz.

Qadirli Elbasy!

Sizdiń Alty Alash úshin istegen eńbeterińiz osy alty qyzmet  deýden aýlaqpyn. Degenmen, ýaqyttyń, zamannyń tarazysyna túskende altyndaı jarqyrap, urpaq jadynda jattalatyn eń eleýli jumystaryńyzdy ataýǵa tyrystym. 

Mine, siz «qushaǵyńyzdy baýyrlarǵa ashqaly» 23 jyl boldy.Mınıstr kórsetken málimetke súıensek, sol ýaqyttan beri elge kelgen qandastar sany bir mıllıonǵa jýyqtapty. Aýyz toltyryp aıtýǵa bolatyn san. Degenmen bul 1992 jyly ózińiz ataǵan sheteldegi 4,5 mıllıon qazaqtyń ósimi ǵana dep mejeleýge bolady. Iаǵnı Qytaı, О́zbekstan, Reseı sııaqty qazaǵy kóp óńirlerden 100-200 myń aralyǵynda ǵana qazaq elge oraldy degen sóz. Bul shettegi qazaq elge áli jyljı qoımaǵanyn dáleldeıdi. Shyndyǵynda sheteldegi qazaqtardyń pasport alyp, Qazaqstan shekarasynan attaǵanǵa deıingi qadamyn myń bir mashaqat desek, elge kelip qujat júzinde qatarǵa qosylýy da qııamet-qaıym bolyp tur. Álemdegi úsh qazaqtyń bireýi áli shetelde. Kóshtiń aıańy bulaı jıyrma jylda bir ǵana mıllıon qazaq elge keletin júrispen jalǵassa, sol bes mıllıon qazaqtyń elge kelýine 100 jyl kerek eken. Siz pármendi ámir berseńiz, júz jyldyq jumys bes-aq jylda atqarylady emes pe, qazaqtyń kóbeıgeni órisińizdiń keńeıgeni ǵoı. Men shettegi qazaq «ash qaldy» dep jylamaımyn. О́zderiniń Otany bola tursa da, jat jurttyń qabaǵyna qarap, qazaqy bolmysynan aıyrylyp bara jatqanyna jylaımyn. О́zim qyzmet etetin «Qamshy» portalynyń jalǵyz  ustanymy da – osy. Beıbit zamanda baýyrlarymyzdy jat qylmaı, jaqyn tartyp, Qazaq kóshine qamshy basý. Sol arqyly Qazaqstannyń táýelsizdiń odan ári nyǵaıtý.

Sizdiń 6 tamyzda, úkimet otyrysynda qandastarymyzǵa jaǵdaı jasalýy kerek degen sózińiz eldiń ishi-syrtyndaǵy qazaqty tegis qýantty. Qazaqtyń babasy Alashahannyń, Qazaq handarynyń babasy Joshy hannyń súıegi jatqan Ulytaý tórinde sóılegen  ult bolashaǵy jónindegi tolǵanystaryńyz da basqa emes qara orman qazaǵyńyzdy serpiltip tastady. Sizdiń kóregen saıasatyńyzdyń arqasynda Qazaqstan kórkeıdi, moıyndaldy. Gúldengen Qazaqstannyń eń basty qundylyǵy ózińiz aıtqandaı ulttyq qaýipsizdik. Betin ary qylsyn, záýde ǵalam qazaqtyń basyna qara bult tóne qalsa, syrttan elge kelip, demografııany bir mıllıonǵa kóbeıtken sol qandastaryńyz Alash áskeriniń qataryn bir mıllıonǵa tolyqtyratynyna kúmán joq. О́ıtkeni olar qý janyn «Táýelsizdik» deıtin bir aýyz sózge baılap kelgen «jankeshtiler». Kók kóılek pen toq qaryndy oılasa, sol toıǵan jerlerinde júre beretin edi. «Qara ormanyn» tastap, Qazaqstanǵa tartty. Endeshe qandastarymyzdyń «Táýelsizdikten» basqa baılyǵy joq.

Men bul maqalany sizge degen maqtaý sózdiń kendeliginen emes, jyraqta júrgen qazaq elge keler esik keń ashylsa dep, ózderi turyp jatqan elden bógelissiz, jóńkile kóshýine dıplomatııalyq qatynas jasap berer dep sengendigimnen jazdym. Moınyńyzdaǵy amanatyńyz aqtalsyn, amandyǵyńyzdy tileımin!

Nurǵalı Nurtaı