Jıhadqa ıtermeleýshiler - qazaqty máńgi qul etkisi keledi

О́tken jyldyń kúz aılarynda «Youtube»  beıne jelisinde Súrııa jerinde jıhad jasap júrgen qazaqtar týraly beıne materıal paıda bolyp, qoǵamnyń záresin aldy. Onda 150-den astam Qazaqstan azamattary bala-shaǵasyn ertip alyp Sham jerinde Alla jolynda soǵysyp júrgeni kórinis bergen, beıne materıalda ondaǵy jıhadshy qazaqtar ózderiniń soǵys maqsattaryn túsindirgen jáne otandas baýyrlaryn jıhadshy áskerler sapyna «shaqyrǵan». Quqyq qorǵaý oryndarynan góri jýrnalısterdiń qımyly shıraq bolyp, ondaǵy azamattardyń birazynyń esimi anyqtalǵan. Dál sol kezde el azamattarynyń jat jerde soǵysyp júrgeni týraly eshqandaı túsinikteme bere almaǵan Ulttyq Qaýipsizdik Komıteti endi bundaı jaǵdaıdyń bolmaýy úshin baryn salady, shekara syrtyna shyǵatyn azamattardy qatań baqylaıdy dep úmittengen edik. О́kinishke oraı jyl ótpesten jıhadshy qazaqtardyń arab esimderin ıelenip, túrli ınternet resýrstary arqyly beıbit eldegi baýyrlaryn soǵysqa shaqyrǵan beıne jazbalary kóbeıip ketti. Shaǵyn jýrnalıstik zertteý júrgizip kórgenimizben soǵys órti lapyldap turǵan jerde qansha qazaqstandyq júrgeni týraly naqty derekke qol jetkize almadyq.

Myna beıne materıal jıhadshy qazaqtar týraly kóp taspanyń biri ǵana.  El aman, jurt tynyshta qarý asynyp soǵys ańsap ketken otandastarymyzdan osylaı aıyryla beremiz be, olar qalaı ketip jatyr, buǵan kimder múddeli degen suraqtardy qoıyp, áleýmettik jelide saýalnama júrgizgen edik. Saýaldarymyzǵa halyqaralyq jýrnalıst Qýandyq Shamahaıuly ǵana jaýap berdi.

- Bundaı vıdeolardyń áleýmettik jelilerde kóptep taralýy neni bildiredi?

- Belgili bir maqsatty kózdeıtini anyq. Qazirgi tańda halyqtyń kóbi sonyń ishinde, ásirese jastar jaǵy áleýmettik jelini turaqty qadaǵalap otyrady. Olar sony bilip, ózderiniń qataryn tolyqtyrmaq. Sol úshin ádeıi salyp taratý arqyly jumyssyz, joly bolmaǵan jandardyń júrekterin jaýlap, ońaı ǵana qaqpanǵa túsirýge bolady dep esepteıtin bolsa kerek. Bul qaýipti qubylys. Oǵan nemquraıdy qaraýǵa bolmaıdy.

- Osy beınede, buǵan deıingi de beınelerde kórinis tapqan jıhadshy qazaqtar kimniń aıdaýymen soǵysqa qatysyp júr, olardyń artyna naqty kimder tur, attaryn ataı alasyzdar ma?

- Naqty bir kúshterdiń turǵany anyq. Olar kim bolsa da qazaq halqynyń moraldyq qundylyqtaryn, berekesin qashyryp, qurdymǵa jiberýdi kózdeıtinderi anyq. Sovet kezinde qazaqty araq, sharappen qurtpaq boldy. Táýelsizdik jyldarynda ıslam dini jandanyp jastarymyz araqtan aýlaq júretin boldy. Endi, olardy araq, sharappen jaýlaı almasyn bilgen soń syrtqy jaýlar endi, musylmandardyń atyn jamylyp, jurtty týra joldan taıdyrýǵa jantalasa árekettenip jatyr. Jıhadshy qazaqtardy aıdap salyp otyrǵandar bizdi ǵasyrlar boıy qul etýdi kózdegen neo otarlaýshylar dep bilemin. Táýelsizdik jyldarynda biz otarsyzdandyrý saıasatyn qolǵa almadyq. Endi, etek jeńdi jımasaq bolmaıdy.

- Osyndaı jarııa jıhad nasıhaty týraly beıne taǵy qaıtalanbas úshin siz ben biz ne isteýimiz kerek? Quzyrly oryndar ne isteýi kerek?

- Saq bolýymyz kerek. Kez kelgen jerde olardyń zymııan saıasattaryn áshkerelep, jastarǵa aıtyp túsindirip otyrǵanymyz abzal. Quzyrly oryndar da syrtqy jaýlardan saqtaný úshin eń aldymen óz mindetterin minsiz atqarǵany durys. Aqshaǵa, paraǵa satylmaıtyn, Otany men halqyna adal bolýdyń ozyq úlgisin kórsetýi qajet. Quqyq salasynyń úzdik qyzmetkerlerin, jat pıǵyldaǵy jaýlardyń is áreketterin áshkerelegen otanshyl azamattardy nasıhattap, halyq aldynda marapattap, jańa páter kiltin tapsyryp degen barynsha yntalandyrǵan jón.

Nurǵalı Nurtaı