Arǵy dúnıeniń azabynan Almatynyń "tozaǵy" ýaıym boldy

Ch.Darvınniń ilimin parsha-parsha etip, adamnyń tegi topyraqtan jaralǵanyn ǵalymdar dáleldep, olardyń týǵan mekeni sol bolǵandyqtan barar jerleri de sol degen tujyrymǵa kelgeni beseneden belgili. Biraq, bul tujyrym kókiregi oıaý jandar men ıslam nuryna shomylǵan jandarǵa tán. Qazaqtyń dini sharıǵatty ustana otyryp, ıslamnan sýsyndaıdy. Endeshe, sharıǵat Abaıdyń sózin jaqtaıdy, « ólseń ornyń qara jer».

Qara jerdiń betinde júrip, qara bet bolǵaly qashan. Eýropanyń bolmysymyzǵa olqy keletin olar úshin « oń» dep baǵalanǵan «solaqaı» áreketke baryp júrmiz. Sonyń biri Sovet dáýirinen beri bas kóterip kele jatqan, qazaq jerinde krematorıı oshaǵyn salý. Altaı men Arqanyń arasyndaǵy keń jatqan jer taqııamyzǵa tar kelgen syńaıly. Musylman bola tura, súıegiń jerge jetpeı kúlge aınalyp ketse bul degeniń naǵyz sharıǵatqa qarsy dúnıe. Bul másele, bizde 2004 jyly naqtylanyp, krematorıı oshaqtary Almaty qalasynda salyný qaýpi bar degen paıym shyqqan. Odan beri jurt ta tynysh, jut ta bolmap edi. Almaty qalasynda turatyn turǵyndardyń biri esine sap ete túskendeı, osy oshaq tóńireginde Almaty qalasy ákimdiginiń saıytyndaǵy « Ákimge suraq» bólimine suraq qoıypty. Bul týraly «Zań» gazeti jazyp otyr. Ákimniń jaýaby: «Almaty qalalyq dinı salttyq qyzmet kórsetý kombınatyna krematorıı qurylysynyń jobasyn jasap usyný tapsyrylǵan bolatyn. Soǵan sáıkes Almaty qalasy Alataý aýdanyndaǵy Boraldaı qorymy mańynan, adamdar turatyn aımaqtan belgili bir qashyqtyq saqtala otyryp 2 gektar jer telimi qarastyrylǵan. Jer telimin anyqtaý sanıtarlyq-epıdemıologııalyq baǵalaý turǵysynan júrgizilip, ınjenerlik kommýnıkasııaǵa qosylý múmkindikteri eskerilgen. Atalmysh jer teliminde krematorıı qurylysyna jáne ony júzege asyrýǵa qajetti tehnıkalyq jaǵdaıdy baǵalaý jumystary da júrgizilgen. Gaz, jaryq pen sý júıesi sekildi barlyq kommýnıkasııalyq jeliler ol jerdi boılaı ornalasqan. Sondaı-aq, «GIZ Injenerıng» JShS-men jobanyń tehnıkalyq-ekonomıkalyq negizi jasaldy». «Elý jylda el jańara ma» dep baǵyt ustap kele jatsaq, on jyldyń ishinde aıy ońynan týatyn is mynaý bolsa jaǵa ustadyq. Syltaýdyń túri, jer shyǵyny bolmaıdy, tabıǵatqa paıdaly mys.

Sóıtip, O, dúnıeniń tozaǵynan qorqyp júrgende Almatynyń «О́lik órtegishine» kirip ketpesek jarar...

Marǵulan Aqan