SSSR KEZINDE BOLShEVIKTER MEREKELEGEN «1 MAMYRDAN» POSTSOVETTIK ELDER BAS TARTA BASTADY

1 mamyr álemde ártúrli atpen atalyp ótetin eńbek merekesi. Eýroodaq pen NATO-ǵa qosylǵan keshegi sosıalıstik elder úshin 1 Mamyrdyń mańyzy shamaly. Al, postsovettik elder joǵary deńgeıde toılaıtyn.

Tájikstanda Halyqaralyq eńbekshiler kúni 92 jyl boıy toılanyp keldi, biraq bıyldan bastap merekelik demalys bolmaıdy. centralasian.org jańalyqtar qyzmetiniń jazýynsha Tájik parlamenti mundaı sheshimdi ótken jyly qarashada qabyldaǵan.

Tájik parlamentiniń spıkeri Shýkýrdjon Zýhýrov bul týraly «1 Mamyr - memlekettik jáne ulttyq merekeler tiziminde qala beredi, biraq jumys kúni bolady. Depýtattardyń eshqaısysy, tipti kommýnıster de bul usynysqa qarsy shyqqan joq. Tájikstan táýelsiz kásipodaqtar federasııasynyń basshylyǵy da eshteńe aıtpady», - degen.

Alǵash aıtýly meıramdy 1890 jyly Aýstro-Majarstan, Belgııa, Almanııa, Danııa, Ispanııa, Italııa, AQSh, Norvegııa, Fransııa, Shvesııa sııaqty memleketter atap ótti. Sodan beri aýmaly-tókpeli zaman ótip, saıası júıeler jańǵyrsa da, qazirgi tańda 1 Mamyr merekesin ártúrli mazmunda 142 el atap ótedi. Birqatar memleket eski dástúrdi saqtap qaldy, biraq basqalary bul kúni jappaı serýendeý men konsert jasaǵandy jón kóredi. Mysaly Fınlıandııada búgin bostandyq kúni ispettes, olar búgindi qutqarýshy Isamen baılanystyrady. Qala turǵyndary túrli plakattar kóterip, sap túzep júredi. Ortalyq kóshede eski kólikter júredi. Avstrııada 1 mamyr kúnin resmı túrde «Eńbekshilerdiń halyqaralyq yntymaqtastyǵy» kúni dep ataıdy. Al, Belarýs bul kúndi «halyqaralyq eńbek kúni» dep ataıdy.  

1890 jyly Parıjde ótken II ınternasıonal kongresiniń sheshimimen 1886 jyly Chıkagoda bolǵan amerıkalyq eńbekshilerdiń 8 saǵattyq jumys kúnin talap etip, kapıtalıster men qanaýshylarǵa qarsy janqııarlyq kúresiniń qurmetine Varshava qalasynda sol jyldan bastap 1 Mamyr eńbekshilerdiń yntymaǵy merekesi retinde atalyp keledi.

Reseı ımperııasynda 1897 jyly bul meıramdy toılaýdyń arty saıası sıpat alyp, buqaralyq bas kóterýge ulasady. Tek bolshevıkter 1917 jyldan bastap 1 Mamyr merekesin turaqty túrde atap ótýdi dástúrge aınaldyrǵan. 1 mamyr meıramy KSRO qursaǵyndaǵy qyryq quraý ulystardy biryńǵaı keńes halqyna aınalýyna úles qosqandy. 1 mamyr qyzyl tóńkeris pen taptyq kúrestiń sımvoly boldy. Keńestik ıdeologııanyń tegeýrini sondaı, 1 mamyr kúni Maıakovskııdiń «Beıbitshilik! Eńbek! Mamyr!» degen sózimen uran tastap, alqyzyl jalaý jelbiretip, alańda tóbe kórsetpegenderdi ertesine jumystan shyǵaryp jiberetin.

1 mamyr kúnin erekshe atap ótetin el Reseı. KSRO-nyń ornyn basqan Reseıde 1 Mamyr merekesin 1997 jyldan bastap Kóktem jáne eńbek merekesi retinde atap ótedi. Máskeýdiń Qyzyl alańyna lyqa tolǵan halyq teńselise júrip, urandaıdy. TMD el­deri ishinde Reseı men Moldavııa bul meıramda qatarynan bes kún demalady.

Al, 1 mamyr Mereke retinde qazaq elinde 1996 jyldan bastap toılanady. 1995 jyldyń 18 qazanynda Qazaqstan prezıdenti Nazarbaevtyń jarlyǵy boıynsha 1 mamyr - Qazaqstan halqynyń birligi kúni dep jarııalandy. Jyl saıyn mereke qarsańynda Assambleıa músheleri jınalyp, otyrys ótkizetini bolmasa atalǵan merekeniń halyqqa merekelik qýanysh syılaǵany shamaly.